در هر ساخت و سازی بعد از ساخت اولیه ساختمان، مسئله لوله کشی مطرح میشود. با توجه به اهمیت لوله کشی ساختمان باید از افراد متخصص در این زمینه استفاده کرد. فرقی نمیکند که ساختمان شما از نوع مسکونی، تجاری یا ادارای باشد در هر صورت یکی از مهمترین قسمتهای سیستم لوله کشی ساختمان شما لوله کشی آب آن میشود.اهمیت سیستم لوله کشی آب از این لحاظ مهم است که اولاً مستقیماً با سلامتی افراد در ارتباط است، به حدی که برخی ها اصولی بودن سیستم لوله کشی آب را ضامن سلامت جامعه میدانند.دوماً این سیستم حامل مایع حیاتی، یعنی آب یک ساختمان است که عدم دسترسی به آن مساویست با عدم امکان زندگی بر روی زمین.از گذشته های دور تا کنون سیستم های لوله کشی آب در ساختمان ها نه تنها از نظر نوع لوله، بلکه در شکل و شمایل اجرای خود نیز تغییرات زیادی کرده است.به همین دلیل در این مقاله که توسط سایت تهران فن تهیه شده است قصد داریم به بررسی جدیدترین نوع سیستم لوله کشی آب در ساختمان ها بپردازیم تا مجریان لوله کش و حتی کارفرمایان گرامی با اطلاع از جدیدترین شیوه لوله کشی آب از مزایای بیشمار آن بهره مند شوند.
از آنجا که موضوع صحبت های ما در این مقاله در خصوص جدیدترین سیستم لوله کشی آب است، قصد داریم تا شما را با انواع سیستم های لوله کشی آب ساختمان آشنا کنیم سیستم لوله کشی آب در جهان و طی سال های متمادی در روش های مختلفی اجرا میشود به شکلی که هم اکنون به شیوه جدید به دست ما رسیده است لوله کشی آب را بر اساس نوع لوله و اتصال و همچنین شیوه اجرای لوله ها در مدل های متفاوتی دسته بندی میکنند.لوله کشی به نحوه نصب لوله های فلزی، پلاستیکی، سیمانی و غیره به منظور انتقال مایعات، گازها و گاه جامدات کوچک گفته میشود.اخیراً از لوله های پلی پروپیلن یا همان لوله های سبز و سفید پلاستیکی و لوله های پلیمری چند لایه به منظور لوله کشی آب و تاسیسات گرمایشی و سرمایشی در ساختمان ها بکار گرفته میشود.در واقع لوله کشی یک شبکه بزرگ و بهم پیچیده از لوله ها و اتصالات مختلف است، که میتوان گفت پرهزینه ترین و مهمترین بخش اجرایی هر ساختمان را شامل میشود.
لوله کشی آب سرد و گرم در تاسیسات ساختمانی؛ لوله کشی برای انتقال مواد شیمیایی بازی و اسیدی؛ سامانه های پنوماتیک و هوای فشرده؛ شبکه های آبرسانی شهری؛ صنعتی و کشاوزی؛ یکی از مهمترین کاربردهای سیستم لوله کشی در ساختمان های تجاری؛ مسکونی و اداری است که به منظور تاسیسات گرمایش و سرمایش؛ آبرسانی و تخلیه مواد فاضلابی این بناها به کار میرود.لوله کشی باید طبق اصول و قواعد خاص و توسط یک مجری لوله کش ماهر و مسلط به نقشه لوله کشی انجام شود، در غیر این صورت هزینه اصلاحیات مورد نیاز یا تغییرات آن میتواند بسیار بالا باشد.
یکی از قدیمی ترین سیستم های لوله کشی آب ساختمان به لوله کشی آب با لوله های فولادی برمیگردد که هنوز هم در برخی از خانه ها استفاده میشود، هرچند استفاده از این سیستم بسیار محدود و قدیمی شده است.بشترین دلیل محدودیت استفاده از سیستم لوله کشی آب با لوله های فولادی به دلایل زیر است:احتمال زنگ زدگی لوله ها به دلیل ترکیب آب با اکسیژن – ایجاد تغییر در بو و مزه آب – سنگین بودن لوله – سختی حمل و نقل – نگهداری و نصب – هزینه بالا برای اجرای سیستم لوله کشی – قیمت بالا برای خرید لوله و اتصالات و نگهداری از آن ها – ایجاد تاثیرات نامطلوب بر روی شیرآلات ساختمانی و سیستم گرمایش همچون پکیج و رادیاتوربا توجه به آنچه در خصوص معایب سیستم لوله کشی آب با لوله فولادی گفته شد، کمتر کسی پیدا میشود که از این شیوه لوله کشی در ساختمان خود استفاده کند.
لوله های پلیمری لوله هایی هستند که با کشف خواص و مزایای آن ها در لوله کشی صنعتی و تاسیسات ساختمانی مورد استفاده قرار میگیرند.بنابراین میتوان گفت لوله پلیمری جدیدترین نوع لوله قابل استفاده در صنعت لوله کشی آب ساختمان ها است.به دلیل موادی که در ساخت لوله های پلیمری به کار رفته است خواص فیزیکی و شیمیایی گسترده خود مورد توجه تولیدکنندگان و مصرف کنندگان هستند.لوله های پلیمری در نتیجه تلاش و پیشرفت های روز افزون در دانش و فناوری علوم مهندسی پلیمر به منظور مقاوم سازی و کیفیت بخشی به لوله های پلاستیکی و رفع عیوب این جنس از لوله میباشد.تقریباً میتوان گفت که لوله های پلیمری سهم زیادی از نیاز بشر به لوله مناسب برای انتقال آب شرب سالم و بهداشتی را رفع کرد است. تولید انبوه لوله های پلیمری از سال 1959 میلادی آغاز شد و کم کم به منظور انتقال آب شرب در خانه ها مورد استفاده قرار گرفت.
مقاومت در برابر خردگی – رسوب ناپذیری بسیار کم – نارسانای الکتریسیته – سهولت در نصب – افت فشار کم – سبک وزنی…لوله های پلیمری با وجود مزایای بسیاری که دارند تحمل چندانی در مقابل دما و فشار نداشته و اشتعال پذیر هستندالبته به دلیل مزایای زیاد این لوله از جمله قیمت پایین تر نسبت به محصولات دیگر بیشتر استفاده را در بین مصرف کنندگان را دارد.
لوله چند لایه یا همان پنج لایه در حقیقت جدیدترین نوآوری در سیستم لوله کشی آب ساختمان ها محسوب میشود.این لوله را در اضافه کردن لایه ای از فلز به لوله های پلی پروپیلن تک لایه ساخته اند. بنابراین لوله پنج لایه در واقع ترکیبی از هر دو ماده پلیمر و فلز است.در نتیجه با تولید این لوله های پنج لایه و استفاده از آن در جدیدترین سیستم لوله کشی آب ساختمان ها تمامی نقطه ضعف های لوله های پلیمری تک لایه همچون تحمل دمایی و فشاری پایین و اشتعال پذیری لوله از بین رفته است.در حالت کلی مزایای لوله های پنج لایه از: نصب بسیار سریع و آسان به دلیل انعطاف پذیری بالا و وزن پایین – سدی محکم در برابر نفوذ باکتری ها و رشد جلبک ها بدون ایجاد تغییر در خواص، طعم و بوی آب – مقاومت شیمیایی بالا در برابر اسیدها و بازها – عدم اتلاف انرژی در طول لوله – عمر مفید و دوام بسیار بالا – فشار آب یکنواخت – گستره دمایی بالا – اشتعال ناپذیر- عایق حرارتی
لوله پلی اتیلن
لوله پی وی سی
لوله پروپیلن
لوله پلی بوتیلن
لولههایی از جنس مس در سیستم لوله کشی خانههای دهه ۱۹۶۰ مورد استفاده قرار میگرفتند و حتی یکی از رایجترین سیستمهای لوله کشی امروزی نیز است. آنها در اندازههای مختلفی دسته بندی میشوند که برای لوله کشی داخلی قابل استفاده هستند.
مزایای لوله های مسی: هیچ گونه نشتی ندارند – آب آشامیدنی را آلوده نمیکنند – تحمل گرمای بالا را دارند – عمری طولانی را دارند – بسیار بادوام هستند
معایب لوله های مسی: هزینه بالایی داند – حاوی سرب هستند
همانطور که خواندید جدیدترین نوع لوله ای که برای اجرای سیستم لوله کشی آب ساختمان تولید شده و به دلیل مزایای چشم گیر آن مورد استفاده انبوه قرار گرفته است، لوله های پنج لایه هستند.در اینجا میخواهیم انواع سیستم لوله کشی آب ساختمان را از لحاظ نحوه اجرای آن بررسی کنیم تا به جدیدترین نوع آن برسیم.
روش سنتی لوله کشی آب ساختمان یکی از قدیمی ترین سیستم های انتقال آب در داخل ساختمان است که از زمان های قدیم تا کنون همچنان در حال اجراست.برای اجرای لوله کشی آب به روش سنتی لوله های آب فلزی یا فولادی و لوله های پلیمری را به شکل کف خواب به لوله اصلی آب ورودی به ساختمان متصل میکنند.سپس لوله آب متصل شده یا رایزر آب را به شکل لوله کشی آب از پایین به بالا در بین طبقات و مصرفی های مختلف انشعاب میدهند، در این صورت نام این روش لوله کشی انشعابی میباشد.اما سیستم لوله کشی آب به روش سنتی چند عیب بزرگ داشت، از جمله:1- فشار آب در طول لوله افت میکرد، به شکلی که هر چه در طول ساختمان بالا میرفتیم از فشار آب کم میشد، به حدی که مجبور به نصب پمپ آب و منبع تحت فشار آن هستیم.2- احتمال ترکیدگی و نشتی لوله آب بسیار بالا بود، چون در روش سنتی لوله در عمق بیشتر و با حجم زیادی از مصالح پوشیده میشود.3- هزینه های مربوط به نصب و نگهداری از سیستم لوله کشی آب به روش سنتی بسیار بالاست. زیرا نه تنها نیاز به کنده کاری وجود دارد، بلکه نصب لوله های فلزی هم هزینه بردار است.4- به دلیل یکپارچه بودن سیستم لوله کشی آب در این روش در صورت ترکیدگی مقطعی لوله، آب کل ساختمان قطع میشود.5- استفاده از کنتور آب مشترک برای کل طبقات ساختمان دردسرهای محاسبه قبض آب آپارتمان را در پی دارد.به دلیل معایبی که از سیستم لوله کشی آب به روش سنتی انشعابی ذکر شد، سازندگان به ندرت از این روش استفاده میکنند و از سیستم های لوله کشی به روزتر استفاده میکنند.
اگر کسی از سیستمهای لوله کشی پلی بوتیلن چیزی شنیده باشد، سیستمهای لوله کشی PEX در واقع یک نوع مشابهی از این نوع به خصوص است. در حقیقت PEX که به عنوان لولههای پلی اتیلنی متقابل نیز شناخته میشود و معمولاً همان چیزی است که یک لوله کش ماهار نیاز دارد.
سیستم لوله کشی آشپزخانه عموما یکی از ساده ترین بخش های ساختمان محسوب میشود چرا که عموما از لوله آب سرد و گرم، لوله سینک و ظرفشویی تشکیل شده است.
سیستم لوله کشی حمام باید بدون هرگونه نشتی باشد به همین دلیل برای آن از دو سیستم لوله کشی آب اعم از تامین آب و انتقال آب فاضلاب و لوله های ونت استفاده میکنند. لوله کشی آب که برای تامین آب سرد و گرم است و دیگر لوله کشی برای انتقال فاضلاب به بیرون از ساختمان است.
لوله های آب سرد و گرم: قسمت مهمی از شبکه لوله کشی در حمام به آب سرد و گرم در این محل اختصاص دارد این آب از رایزر اصلی آب در ساختمان منشعب شده و به دخل حمام هدایت شده است آب به صورت مستقیم از رایزر به حمام رفته و سپس در قسمت های مختلف مصرفی همچون سینک ظرفشویی،وان،دوش حمام و توالت (در صورت نصب کردن توالت فرنگی در حمام) منشعب میشود هر کدام از این قسمت ها که گفتیم نیاز به آب گرم هم دارند بنابراین لوله آب گرم ابتدا به قسمت آبگرمکن،پکیج و یا موتور خانه هدایت شده و سپس به سمت سینک روفشویی ،وان و دوش حمام عبور میکند.
لوله های فاضلاب: حمام ساخته شده باید بدون هرگونه نشتی باشد برای همین برای آن از دو سیستم لوله کشی آب و انتقال آب به فاضلاب و لوله های هواکش یا ونت استفاده میکنند لوله کشی آب که برای تامین آب سرد گرم حمام است و دیگر لوله کشی برای انتقال فاضلاب به بیرون از منزل استفاده میشود.
لوله های هواکش یا ونت:بخش مهم از لوله کشی در حمام که شاید در نظر ابتدایی زیاد مهم به نظر نرسد لوله های مربوط به هواکش یا ونت است که در واقع قسمتی از شبکه لوله کشی فاضلاب حمام محصوب میشود سیستم ونت در حمام هوای مورد نیاز را برای لوله های فاضلاب را تامین میکنند تا حرکت مواد فاضلابی با سرعت بیشار و به راحتی انجام بگیرد این شبکه لول کشی غالبا از لوله هایی با جنس PVC یا ABS تشکیل شده است که به سیستم ونت ساختمان متصل شده است و در نهایت انتهای لوله ای هواکش یا ونت به طرف پشت بام هدایت میشود تا گازهای فاضلابی بتوانند از سیستم تخلیه شده و با ورودی هوا تازه به داخل لوله های هواکش باعث سرعت بخشیدن به حرکت مواد فاضلابی شوند.
نکته پایانی
وقتی راجب تمامی موارد موجود در انواع سیستم های لوله کشی ساختمان صحبت کردیم حال نوبت آن است که بپرسیم کدام سیستم لوله کشی برای ساختمان مناسب خواهد بود در حقیقت انتخاب نوع سیستم لوله کشی بستگی به نوع ساختمان و کاربری آن بستگی دارد اما همه ساختمان ها به طور مشابه به سیستم های لوله کشی آبرسانی و فاضلاب نیاز عمده دارند.
