چاه فاضلاب برای جذب آب و فاضلاب مصرفی ساختمان توسط نیروی انسانی حفر میشود.بهترین زمان برای حفاری چاه فاضلاب زمانی است که سطح آب های زیرزمینی به پایین ترین سطح خود رسیده که در ایران با شروع فصل تابستان و قبل از شروع بارش ها انجام میشود.برای احداث چاه فاضلاب در ساختمان باید فاصله مناسب از پی و ستون هارا درنظر گرفت. هم چنین لوله هواکش برای خروج گازهای بدبو و مضر از داخل ساختمان و فاصله قانونی چاه فاضلاب از دیوار همسایه درنظر گرفته شود . گاهی اوقات ممکن است چاه قدیمی باشد و کارایی خود را از دست داده باشد که در این صورت باید چاه جدیدی حفاری شود.
دلایل حفرکردن چاه فاضلاب
عدم جذب آب
ازبین رفتن کارایی چاه قدیمی
پرشدن مداوم چاه و عدم تاثیر تخلیه چاه بر کارایی آن
عدم کفاف چاه قدیمی و نیاز به چاه جدید در ساختمان
ساختن ساختمان جدید که برای آن باید چاه حفر شود.
وجود خطر ریزش چاه قدیمی که امکان پرشدن چاه وجود دارد.
بهترین محل برای کندن چاه
بهتراست حفرچاه در محیط های کم رفت و آمد انجام شود. در انتخاب مکان حفاری باید دقت کرد و این کار را به کارشناسان و متخصصان حفاری چاه سپرد.قبل از اقدام به حفاری چاه از مناسب بودن خاک مطمئن شوید زیرا خاک مناسب خاکی است که قدرت جذب بالایی داشته باشد مثلا اگر نوع خاک شنی باشد احتمال پرشدن چاه کمتر میشود.زیرا جذب آب بالایی دارد.چاه باید در مکانی حفر شود که در آینده امکان تعمیر و هم چنین تخلیه آن وجود داشته باشدو دسترسی به آن آسان باشد.بعد از حفر چاه باید از قطعات بتنی استفاده شود . اگر مجبور شویم چاه را در مکان های پر رفت و آمد مانند پذیرایی یا آشپزخانه حفرکنیم باید بعد از طوقه چینی روی آن را با دال بتنی بپوشانیم که این کار هزینه زیادی ندارد. اگر حفر چاه در مکانی باشد که در آن جا آب آشامیدنی ساکنان ساختمان تامین میشود باید حفرچاه و آن محل از هم دور باشند زیرا چاه آب توسط باکتری های فاضلاب آلوده میشود و قابل آشامیدن نخواهد بود.پس از تعیین بهترین مکان برای حفر چاه حال باید نوع چاه برای دفع فاضلاب انتخاب شود که این کار به جنس خاک نوع زمین و سطح آب زیرزمینی بستگی دارد.
تاثیر نوع خاک بر کندن چاه مناسب
در انتخاب نوع خاک بر حفرچاه سه نوع خاک وجود دارد: خاک رس، خاک شنی، خاک ماسه ای
خاک رسی: این خاک مناسب حفرچاه نیست زیرا خاصیت جذب پایینی دارد و آب را همانند پنبه درون خود نگه میدارد.
خاک شنی: همانطور که پیشتر گفتیم خاک شنی قدرت جذب بالایی دارد و آب به راحتی درون آن نفوذ کرده و به پایین میرود. پس این خاک مناسب ترین خاک برای حفر چاه است.
خاک ماسه ای (بادی): این خاک نیز مناسب حفرچاه نیست زیرا جذب آب در ان بسیار ضعیف است و بعد از جذب آب به مقدار کم اشباع میشود.
انواع چاه ها
چاه جذبی
چاه جذبی فاضلاب معمولا از چند قسمت مختلف تشکیل شده است و کار آن به این صورت است که فضولات بعد از منتقل شدن به سرچاه به داخل چاه جذبی ریخته و در محفظه پایین چاه فاضلاب یا به اصطلاح انباره جمع می شوند و سپس با استفاده از قدرت جذب خاک آب آن کشیده میشود و فقط فضولات در آن باقی می مانند و همین سیستم چاه جذبی موجب جلوگیری از زود به زود پر شدن چاه جذبی می شود.
محاسبه انباره چاه جذبی
در این نوع چاه ها باید میله و یا ورودی دهانه چاه حدود 80 سانتی متر تا 1 متر باشد.با دورچینی یعنی بدون دورچینی بیشتر میشود.بهتراست عمق چاه جذبی بیشتر از 7 یا 8 متر نباشد . بعد از آن که انقدر پایین رفتند تا به خاک شنی رسیدند آن گاه می توانند انبار چاه را حفر کنند یا به چند طرف در صورت امکان کانال بزنند.نحوه محاسبه متراژ حفرچاه فرمول های خاصی دارد و مقنی ها باتوجه به تجربیات خود و شناخت از منطقه مقدار عمق میله و انباره را تعیین می کنند.برای یک ساختمان با عمر طراحی چاه حداقل 15 سال و در مجموع 3 سرویس بهداشتی در هر آپارتمان به ازای هرنفر ساکن 2/8 متر مکعب انباره موردنیاز است.طبق این محاسبه سطح نفوذپذیری انباره 0/2 برابر مقدار عددی حجم انباره در مقیاس متر مربع باید باشد یعنی یک انباره 84 متر مکعبی باید حداقل 16/8 متر مربع سطح نفوذ از کف داشته باشد.
چاه مخزنی
در خیلی از شهرهای ایران سیستم فاضلاب شهری و لوله کشی وجود ندارد حتی در در برخی از کلان شهرهای بزرگ از سیستم فاضلاب شهری و لوله کشی فاضلاب استفاده نمیشود شاید برای شما هم پیش آید که پس چگونه فاضلاب ها را دفع میکنند برای رفع این مشکل از چاه جذبی و چاه سپتیک تانک استفاده میکنند.در مکانهایی که آب توان جذب آب را ندارد یا آب آلوده فاضلاب امکان دارد وارد آبهای زیرزمینی شود و آبهای زیرزمینی را آلوده کند از چاه سپتیک تانک و چاه مخزنی استفاده میکنیم تا حدودی میزان آلودگی آب را کاهش دهیم .چاه سپتیک به این دلیل کنده میشود که فاضلاب وارد شده به آن در آنجا بماند و از آلوده شدن و از آلوده شدن آبهای زیرزمینی جلوگیری کند سپس این چاه ها توسط ماشین های لجن کش تخلیه میشوند.چاه سپتیک را تنها برای نگهداری گندآب و فاضلاب استفاده نمیکنند از این چاه ها برای عبور دادن کابل های اینترنت و تلفن استفاده میکنند همچنین جنس محافظ این سیمها پلاستیک بودهتا از ورود آب به سیستم مخابرات ویا خراب کردن کابل ها در اثر تخریب فاضلاب جلوگیری کند.چاه مخزنی از مصالح نفوذ ناپذیر و مقاوم در برابر خردگی ساخته شده است چاه های به دو نوع تقسیم مشوند.یک بخشی یا چند بخشی که این تقسیم بندی بر اساس بخش بندی داخلی سپتیک میباشد.تعمیر و نگهداری سیستم سپتیک تانک پلی اتیلن پیچیده نبوده و هزینه زیادی هم ندارد البته حتما باید سه مورد زیر را رعایت کنید:
1- بررسی پمپاژ مکرر 2- حذف پساب 3- استفاده از آب موثر برای برای پمپاژ
استانداردهای مهم در حفر چاه مناسب
1- احداث چاه در ساختمان باید در فاصله مناسب از پی و ستون ها باشد.
2- برای خارج شدن گازها سمی مضر و بد بو داخل چاه حتما لوله هوا کش داخل چاه نصب گردد.
3- دهانه چاه طوری مشخص شود که در مواقع تعمیرات یا تخلیه چاه بتوان محل آن را پیدا کرد.
4- در نقشه ساختمان محل دقیق حفر چاه و عمق میله و انباره مشخص گردد.
5- حفر چاه در مکانی باشد که در فواصل مختلف برای تخلیه آن اقدام گردد.
6- حفر چاه نباید کنار باغچه و درخت باشدزیرا موجب از بین رفتن آنها میشود.
7- به هیچ وجه نباید لوله های آب گرم و سرد را از روی دهانه چاه عبور داد.
8- برای حفر چاه در محل مناسب حتما از کارشناسان و متخصص این کار بهره ببرید تا آن محل را مشخص کرده و اقدام به حفر چاه کنید.
9- حفر چاه و لایه روبی و تخلیه و…کاری نیست که بشود به تنهایی آن را انجام داد بلکه اقدامات انجام گرفته در آن نیازمند تیم حرفه ای است.
10- در حفر چاه باید حداقل یک کارگر در عمق چاه مشغول به کار باشد یک نفر در دیگر در دهانه چاه حضور داشته باشد و فرد دیگری در اطراف چاه مستقر گردد.
11- هنگام حفر چاه حتما باید ارتباط چشمی و کلامی با مقنی داخل چاه برقرار شود و اگر در عمق زیاد باشد این ارتباط از طریق آیفون انجام شود.
12- اطلاعات لازم در خصوص شناسایی جنس خاک و دستی بودن آن هنگام جفر چاه کسب کنند در این خصوص فاصله میان دوچاه باید 6 متر باشد.
13- هنگاه خفر چاه باید از تجهیزات حفاظت فردی استفاده شود مثلا از طناب برای پایین رفتن استفاده شود.
14- هنگام تخلیه محتویات چاه آنها را چند متر دورتر از دهانه چاه تخلیه شود.برای این کار به 3 نفر کارگر نیاز است.
15- در عمق چاه به جای استفاده از چراغ و سیستم برقی در تامین روشنایی که موجب انفجار و حتی خاموش شدن چراغ به رطوبت خاک چاه و بالا بودن درصد رطوبت هوا از لامپهای 24 وات با باتری های شارژی استفاده شود.
بهترین زمان برای حفر چاه
برای حفرچاه عمیق و لایه روبی ، بهترین زمان زمانی است که سطح آب های زیرزمینی به پایین سطح خود رسیده باشد که این امر در کشور ما در نیمه دوم تابستان پیش از شروع بارش ها است و اگر شما قصد حفرچاه برای ساختمان خود را دارید بهتراست در این زمان اقدام نمایید. این نکته مهم را درنظر داشته باشید که شما می توانید با استفاده از چاه ارت ایمنی کامل را در برابر صاعقه ایجاد کنید.
وسایل حفاظت فردی در عملیات حفر چاه
هنگام حفر چاه حتما باید نکات ایمنی را رعایت کرد: مجهز بودن فرد به کفش و کلاه ایمنی و دستکش و طناب استاتیک و کمربند ایمنی و لباس کار و همچنین عینک حفاظتی بهتر است هنگاه حفر چاه مقنی که درون چاه میرد از دستگاه تنفسی استفاده کند.
